Hanya İle Konya Nerden Geliyor

Hanya İle Konya Nerden Geliyor


Girit’in en güzel kenti kabul edilen Hanya 1971’e kadar adanin baskentiymis. O tarihte sifatini Iraklion’a kaptirmis. Ama bir kentin özelligi ve güzelligi kendisine verilen veya ondan alinan resmi sifatlarla belirlenemiyor.
Hanya yine Hanya!
Güzel mi, güzel… Seyrine doyum olmuyor.
Lozan Mübadilleri Vakfi Baskani Ümit Isler birlikte geldigi 25 mübadil ile Hanya’nin dar sokaklarini gezerken, önlerine birden küçük bir meydan çikiyor. Splanca Meydani Girit’in tarihini de özetliyor. Meydanin bir ucunda yasi 450 yili geçen koca bir çinar agaci var. Altinda da bir anit rölyef yer aliyor:
“19 Mayis 1821’de Türkler Baspiskopos Ksamu’yu astilar. Anisi sonsuza kadar bu anitta yasatilacaktir!”
Basimi kaldirip çinara bakiyorum, yere paralel uzanan koca bir dalin gölgesi üzerime düsüyor.
Çinarin tam karsisinda ise bir kösesinde çan kulesi, diger kösesinde iki serefeli bir minaresi yükselen ibadethane duruyor. Venedik döneminde Katolikler, Osmanlilar zamaninda Müslümanlar, Yunanistan döneminde ise Ortodokslara kucak açan Ayios Nikolaos Kilisesi 1320’de Venedikliler tarafindan insa ediliyor. 1645’te Osmanlilar Hanya’yi fethedince minare eklenerek camiye dönüsüyor. Adi da Hünkâr Camii oluyor. 1913’ten sonra da Yunanistan’a devredilen Hanya’daki bu mabette simdi Ortodokslar dini ayinlerini yapiyorlar.
Biz idam sehpasi çinar ile çok dinli kilise arasinda bir kahveye oturunca küçük çapli alarm vaziyeti hâsil olur. Kahvenin yasli Rumlari, büyük bir cosku ile bizimle konusmaya basliyorlar. Ancak küçük bir sorun var, Rumca anlayan yok. Meydanin bir ucundan diger ucuna bagirmalar, çagirmalar sonunda ortaya kalin biyiklari dudaklarinin kenarindan çenesine kadar sarkan Balis Kiryakos ortaya çikiyor:
-Hos geldiniz, bana burada Türk konsolosu derler!
Balis, kendisinin Kirkica köyünden oldugunu söylüyor. Kirkica, Selçuk’un Sirince köyünün eski adi… Tabii Balis, degil onun aile büyükleri Sirince’den gelenler… Babasi Hanya’da dogmus.
O sirada Stalyos Sularis de geliyor:
-Içinizde Fenerbahçeli var mi?
Fenerli olanlara birer kahve ve birer paket çikolata ikram ettikten sonra hep birlikte Splanca Meydani’ni inletiyorlar:
-La la la la laaaaa….Yasaaa Fenerbahçeee….
Bunlar Anadolu’nun çocuklari. Tanismamis olmalarina karsin özlem gideriyorlar. Sularis, “Lefter” diyor:
-Biz Lefter Küçükandoniyadis sayesinde Fenerliyiz, hayatta mi, yasiyor mu? Benden selam götürün büyük futbolcuya!
Hanya denilince herkesin aklina kafiyesi kolay ata sözü geliyor:
-Hanya’yi Konya’yi görmek!
Girit ile Konya’nin arasinda böylesi bir söze ebelik edecek siki baglar yok.
Peki, bu söz nereden çikmis o zaman?
Müfide Pekin’in Giritli arkadasi Monolis Gazis’e (Gazi demek) soruyoruz. Monolis kanli tarihe atifta bulunarak bizim bilmedigimiz cografi yakinliktan söz ediyor:
-Hanya’ya çok yakin (15-20 dakika uzaklikta) bir yerlesim bulunuyor. Orada çok ünlü bir dini yapi var: Gonya Manastiri! Yerlesim bu manastirin çevresinde gelismis. Hanya’da büyük katliamlar yasandigini biliyoruz. Muhtemelen Gonya da bunlardan nasibini almistir. Birine Hanya’yi Gonya’yi göstermek, katliamlar arasinda kaybolup gitmek anlamina gelebilir.
Monoli Gazis’in yorumu daha akla uygun geliyor.
Ünlü Yemen Türküsü içinde yer alan bayirlariyla ünlü Hus kenti bilgi kitligi yüzünden nasil Mus haline getirilmisse, Hanya’nin dibindeki Gonya (gönye, köse) da bir çirpida Konya oluvermis.
Lozan Mübadilleri sayesinde bir gerçek daha ortaya çikiyordu. Artik sözü dogru telaffuz edecektik. Birlikte söylersek, söyle diyecegiz:
-Hanya’yi Gonya’yi görürsün, ama önce Girit’e gitmen lazim!
Nazım ALPMAN
  ALINTI: Nazım ALPMAN 18.04.2009